Amacımız gezegenimizi korumak ve gelecek nesillere daha yaşanabilir bir atmosfer bırakmak olunca son yıllarda küresel ısınma, yenilenebilir enerji ya da geri dönüşüm ibarelerini çok fazla duymaya başladık. Fakat tüm bu fiillerle birlikte bilmemiz ve katkıda bulunmamız gereken çok önemli bir eylem var ki, ona döngüsel ekonomi diyoruz. Peki, döngüsel ekonomi nedir?
Döngüsel ekonomi üretim ve kullanım ömrü sonrası imha etme süreci yerine, yeniden dönüşümü amaç edinen bir ifadenin endüstriyel dilde kullanılan terimidir. Şuanda yaygın olarak kullanılan ve endüstriyel terim olarak doğrusal ekonomi denilen modelde su, enerji, hammadde gibi kaynakların mümkün olduğunca uzun süre kullanılması esastır. Buna bir çeşit kullan-at modeli denebilir ve bu sürdürülebilir bir noktadan uzaklaşalı çok oldu. Zira günümüzde su, fosil yakıtlar ve yiyecek gibi kaynaklara ulaşmak gün geçtikçe zorlaşıyor ve küresel çapta biyolojik çeşitlilik azalırken doğal kaynaklarımız tükeniyor. Bu durum sürekli tüketen bir dünya nüfusu ile tüm ekonomileri olumsuz yönde etkiliyor.
Döngüsel ekonomi modelinde ise tüm atıklar yeni üretim süreçleri için kaynak kabul edilir ve yeniden kullanımlarına bağlı olarak asla tükenmezler. Kullanım ömrü biten tüm atıklar çeşitli ürünlere, bileşenlere ve de malzemelere uygun stratejilerle dönüştürülerek yeniden geri kazanılır ve ekonomi döngüsü içinde kalır. Böylece kaynaklar mümkün olduğu kadar geri dönüşüm ile kazanılarak yeni hammaddelere dönüştürülür.
Döngüsel ekonomi kaynakları kendi içinde biyolojik döngü ve teknik döngü olarak sınıflandırılmıştır. Buna göre gıda, doğal lif gibi biyolojik malzemeler güvenli şekilde biyosfere geri gönderilebilir, bu işlem sürecinde enerji üretilebilir, teknik döngü içinde yer alan plastik, sentetik, cam gibi malzemeler ise değerlerini tekrar geri kazanmak hedefiyle geri dönüşüm sürecine alınır.
Döngüsel ekonominin 3 ana ilkesi vardır;
1- Atık eşittir hammadde. Zira bir tür için kullanılan a biyolojik atık başka bir türün besin kaynağı olarak kullanılır ya da bugün çöpe attığınız pet şişe geri dönüştürülerek farklı bir ürün için hammadde olarak kullanılabilir.
2- Ürünleri ve malzemeleri mümkün olduğunca uzun bir süre sistemde tutarak kullanmak bu sistemin bir diğer ilkesi.
3- Doğal sistemler ile çalışan bir zincir oluşturma. Örneğin yenilenebilir kaynaklardan enerji üretimi bu döngünün en güzel örneklerinden biri.
Döngüsel bir ekonomi sisteminde kaynak kullanımı daha fazla sorumluluk bilinci ile ele alınır. Bu modelde amaç, ürünlerin kullanım ömrünü uzatmak, ve tüm malzemeleri atık haline gelmeden geri kazanarak yeniden üretim sürecine dâhil etmek.
Ülkemizde döngüsel ekonomi, 2019 yılından bu yana sürdürülebilirlik başlıkları altında uygulanmaya başlanmış, 2021 yılı başından itibaren ise, iklim krizi nedeniyle AB’nin Yeşil Mutabakat sürecine dahil olunması ile daha fazla gündeme gelmeye başlamıştır.
Türkiye’de Avrupa ülkelerine ihracat yapan pek çok firma döngüsel ekonomi modeline uygun üretim yapan tedarikçiler ile çalışarak hammadde ve malzeme almayı tercih etmeye başlamıştır. Önde gelen tekstil firmaları sürdürülebilirlik adı altında döngüsel ekonomi modelini faaliyet geçirmişlerdir.
Döngüsel ekonomi doğal kaynakların hızla tükendiği ve kirliliğin küresel çapta sorun haline geldiğini dünyamızda uygulanması zorunlu bir modeldir. Bu modelin uygulanmasında ilk ve en önemli adımlardan biri topluma atık yönetimi ve sıfır atık bilincini aşılamak ve farkındalığı arttırmaktır.
